Haarlems Dagblad: Hospice viert een feestje

In zijn kamer in de Janskliniek verzekert broeder Edmund dat hij echt niet alles is vergeten. Hij grijpt alleen wel eens mis in zijn rijk gevulde geheugen. Zijn periode bij de Congregatie van de Broeders Penitenten van Oss, zijn werk als overste en de periode dat hij als directeur De Hartekamp in Heemstede van de ondergang redde en tot bloei bracht. Daarnaast was hij net als broeder Savio pastoraal medewerker voor zieken en bejaarden in Haarlem. Die praat met liefde en ontzag over de man die decennia lang zijn huisgenoot was, totdat broeder Edmund na een val ook lichamelijk niet meer zelfstandig kon wonen. Broeder Savio: ,,Edmund is altijd een heel bijzonder mens geweest. Hij werd bijvoorbeeld geraakt door het feit dat Amsterdamse meisjes zich lieten prostitueren om aan heroïne te komen. Samen met een aantal broeders en zusters heeft hij daarom aan de De Ruyterkade een huiskamer voor hun opgezet.'' De twee broeders woonden in de Haarlemse Gierstraat in een pand van de congregatie. Het was hun eigen keuze om het fraaie klooster in Bennebroek te verlaten in de overtuiging dat hun echte werk in de binnenstad van Haarlem lag. Zo werkten beiden bij de Groenmarktparochie waar ze hun studie en ervaring in de psychiatrie mede tot waarde brachten in de zorg aan ouderen. Toen op de benedenverdieping van hun woning in de Gierstraat ruimte vrijkwam door het vertrek van een kinderopvang, kwam broeder Edmund met een voorstel. Broeder Savio: ,,In de zorg aan oudere mensen merkten wij dat het sterven vaak een drama was dat zich afspeelde in een kamertje ergens achteraf in een ziekenhuis. Zonder veel aandacht. Daar wilde Edmund iets aan doen. Toen een huisarts in 1987 in Haarlem een lezing hield over hospicehuizen is de bal gaan rollen.'' Na de oprichting van de Stichting Hospice Groep Haarlem e.o. in 1989 bezochten enkele tientallen vrijwilligers terminale mensen eerst thuis. Daarnaast verwierf broeder Edmund fondsen voor een hospice in de Gierstraat dat Bijna Thuis Huis zou gaan heten. De broeders vroegen de bewoners en ondernemers in de Gierstraat of zij bezwaar hadden tegen hun initiatief. Broeder Savio: ,,De meesten hadden er geen moeite mee. Alleen de kapper naast ons vond het een beetje akelig idee. Maar die is naderhand zo vaak bij onze mensen gekomen om ze te knippen en in orde te maken.'' In 1990 opende het Bijna Thuis Huis drie kamers voor de zieken, een kleine ruimte om zich even terug te trekken, een grote huiskamer en een verrukkelijke tuin. Savio: ,,De mensen waren niet afgesloten van het leven. Soms zaten ze voor het raam bij de Gierstraat waar altijd reuring was. Ik heb daar de meest prachtige dingen meegemaakt en veel gezien en geleerd van mensen voor wie het leven was uitgekristalliseerd tot de essentie. Een meneer vroeg me om samen met vrouw, kinderen en kleinkinderen iets kerkelijks te doen, maar ik ben geen priester. Geloof stond ook niet op de voorgrond in het hospice. Ik heb het gehele gezin gevraagd: vertel nu tegen je man, vader en opa wat het mooiste is dat hij je gegeven heeft. Ze stonden om hem heen en noemden in tranen de mooie dingen. De essenties van iemands leven. De volgende dag was hij nog niet gestorven en zei: Savio je hebt me de mooiste dag van mijn leven bezorgd. Dan ben ik zo dankbaar dit meegemaakt te hebben.'' > Broeders stonden aan de basis van jubilerend hospice Het zijn woorden die bevestigd worden door Pauline Jäger, de huidige directeur van Haarlem Hospice e.o. Ze is druk bezig met het geven van trainingen aan mensen die als vrijwilliger in een hospice werken. ,,Ik merk die dankbaarheid ook tijdens de trainingen: iedereen wordt hier blij van.'' Dat is ook belangrijk want het is duidelijk dat de hospices de komende jaren zullen moeten uitbreiden. Jäger: ,,We zien op basis van de cijfers dat we qua opvangcapaciteit aan de ondergrens zijn gekomen.'' In 2004 werd een tweede hospice geopend aan de Heemsteedse Dreef. De beide hospices zijn sinds 2015 vervangen door het ruimere hospice aan de Zuiderhoutlaan waar vorig jaar 114 terminaal zieke mensen werden begeleid door 110 vrijwilligers. 61 mensen ontvingen de hulp thuis. Het waren forse stijgingen ten opzichte van het jaar ervoor. De verwachting is dat de stijging zich in het jubileumjaar doorzet. Jäger: ,,We gaan binnenkort met het bestuur samenzitten om te praten over uitbreiding. We hebben natuurlijk steun nodig als we daarop gaan inzetten. Er is geen enkele twijfel over de noodzaak van de zorg die we bieden. Maar we blijven afhankelijk van gelden van anderen en medewerking van gemeenten. Prognoses wijzen uit dat in het jaar 2040 het aantal negentigjarigen in Nederland is verdriedubbeld. Daar kunnen we van schrikken maar we kunnen ook zeggen: laten we er aan werken dat de zorg op die ontwikkeling is afgestemd. Er is op het gebied van financiering nogal wat versnippering in het zorglandschap die de regering wil terugdringen. Ik weet nog niet wat dit voor ons gaat betekenen maar ik heb er geen grote zorgen over. Er is niet alleen grote waardering voor het werk in het hospice en aan huis. We besparen ook nog eens op de zorgkosten. Niet alleen vanwege de ontzorgende inzet van onze vrijwilligers maar ook door de grote betrokkenheid van onze donateurs.'' Pauline Jäger maakt een diepe buiging naar de broeders die het hospice in Haarlem oprichtten. ,,Ze hebben al die jaren zoveel liefde naar dit werk gebracht. Ik wilde voor de jubileumviering van komende maandag een speciale plek voor ze reserveren in de Philharmonie en ervoor zorgen dat beiden opgehaald en gebracht zouden worden. Ze zeiden: Wij hoeven geen speciale plek. We zijn heel gewone jongens. Je hoeft ons niet te halen hoor. We komen wel met de fiets en de rolstoel.'' Voltijd leidinggevende banen in De Hartekamp, het pastorale werk voor de Groenmarktparochie, dagelijkse kerkbezoeken en de begeleiding in het hospice is beide broeders niet in de koude kleren gaan zitten. Broeder Edmund moest in 1996 na een hartaanval met alles stoppen. Broeder Savio onderging recent een hartoperatie maar gaat nog even door. ,,Iedere dag voer ik in Haarlem nog zo'n tien pastorale gesprekken en doe ik regelmatig begrafenissen. Nee zeggen zit niet in dit beestje en er zit nog zoveel in deze geest. Ik mag nog iedere dag onze lieve heer op de blote knietjes danken.''