Hospice Haarlem en omstreken zoekt tweede locatie. ’Vorig jaar hebben we 122 mensen niet kunnen helpen die wel voor een plek in aanmerking kwamen’

Het statige pand van Hospice Haarlem en omstreken aan de Zuiderhoutlaan.© Foto’s United Photos/Toussaint Kluiters

Jacco van Oostveen

Zondag 14 mei 2023 om 07:06

HAARLEM

Hospice Haarlem en omstreken moest in 2022 ruim de helft van het aantal aanvragen afwijzen. Een tweede locatie is daarom noodzakelijk om aan de toenemende vraag te kunnen voldoen. „Er is geen tijd voor een wachtlijst”, zegt directeur Pauline Jäger.

Een stralend lentezonnetje zet het statige voormalige notarispand aan de Haarlemse Zuiderhoutlaan, met uitzicht op het sportcomplex van Koninklijke HFC, extra in de schijnwerpers. Binnen zijn medewerkers en vrijwilligers van Hospice Haarlem en omstreken druk in de weer. Strijken, de was opvouwen, schoonmaken, koffiezetten voor bezoekende familieleden; het gebeurt allemaal zonder dat het hectisch wordt. De sfeer is huiselijk, precies zoals de laatste woonplek voor terminaal zieke patiënten behoort te zijn.

Vrijwilligers

Het fraaie pand van ruim een eeuw oud heeft onder andere een ontvangstruimte, een huiskamer op elke verdieping, wasruimte en zes kamers voor de bewoners. Naast de zes houten deuren hangen hun naambordjes. De terminale cliënten worden ondersteund door de ruim honderd vrijwilligers, vijf vaste medewerkers en de verpleegkundigen van Zorgbalans, met wie het hospice nauw samenwerkt. Het team verleent niet alleen palliatieve zorg aan de gasten in het hospice, maar ook bij mensen thuis en in woonzorgcentra.

(Tekst gaat door onder de foto)

Kleinschaligheid is de kracht van Hospice Haarlem en omstreken

Liefdevol

„Mensen komen hier om hun laatste levensfase door te brengen, wanneer het thuis niet meer gaat óf als ze op zoek zijn naar een plek in hun eigen omgeving waar ze fijn en liefdevol verzorgd worden en hun geliefden kunnen ontvangen”, zegt Pauline Jäger, sinds 2016 directeur van het hospice en sinds vorig jaar ook bestuurder van de Stichting Hospice Haarlem eo, in haar kantoor op de eerste verdieping. „De lengte van het verblijf varieert van enkele maanden tot een dag, met een gemiddelde van zo’n drie weken. Wij maken mee dat mensen al na één dag komen te overlijden, maar dat het de familie toch een heel goed gevoel geeft dat hun dierbare hier de laatste dag heeft kunnen doorbrengen.”

Lees ook: Praten over de naderende dood zou geen taboe meer moeten zijn, vindt Christiaan Rhodius, als specialist verbonden aan Hospice Bardo in Hoofddorp. Hij schreef er een boek over

De laatste jaren is de vraag naar een plek in het hospice in rap tempo toegenomen. De vergrijzing, de ontmanteling van de verzorgingshuizen, maar ook de goede naam van de kleinschalige woongemeenschappen voor mensen in hun laatste levensfase zijn daar de belangrijkste oorzaken van. Volgens Jäger krijgt het Haarlemse hospice al zes jaar lang ruim twee keer zoveel aanvragen binnen dan dat er plekken beschikbaar zijn.

Wachtlijsten

„In 2022 hebben wij 113 mensen geholpen, maar we hebben 122 mensen níet kunnen helpen die wel voor een plek in een hospice in aanmerking kwamen”, vertelt de directeur. „Dan probeer je deze mensen onder te brengen bij hospices in de buurt, maar die hebben hetzelfde probleem. Het capaciteitsprobleem voor hospicezorg speelt landelijk, maar in deze regio is de druk helemáál groot. Alle collega’s hebben wachtlijsten, maar je begrijpt dat die tijd er helemaal niet is voor mensen in hun laatste levensfase. Toen ik hier begon was de situatie minder dringend dan nu.”

(Tekst gaat door onder de foto)

In Hospice Haarlem en omstreken is plek voor zes gasten.

Het hospice gaat zorgvuldig om met het aanwijzen van beschikbare plekken. Jäger: „Is iemand al toe aan het hospice? Waar is de nood het hoogst en wie kan even nog wachten? Die keuzes, die we maken in samenspraak met huisartsen of het ziekenhuis, zijn erg lastig en leiden soms tot onbegrip bij de zorgvragenden. De paniek kan groot zijn als we voor iemand geen plek hebben.”

Het gevolg van het groeiende capaciteitsprobleem is dat meer terminaal zieke mensen tegen hun wens in thuis komen te overlijden, in het ziekenhuis of in een hospice buiten de eigen regio. Het probleem zal de komende jaren met de toenemende vergrijzing - 40 procent meer 65-plussers in 2040 - alleen maar zal toenemen, vermoedt Jäger.

Tweede locatie

Het Haarlemse hospice is daarom al enige tijd op zoek naar een tweede locatie in de regio. Daarmee verwacht de stichting de toekomstige hulpvraag goed op te kunnen vangen. „Uitbreiden op deze plek is niet eenvoudig en eigenlijk ook niet wenselijk, omdat de kleinschaligheid onze kracht is”, zegt de directeur. „Het opstarten van een tweede locatie is vooral financieel een grote uitdaging. Om in aanmerking te komen voor subsidie van het ministerie van VWS, moeten we eerst twee jaar exploitatie zien te overbruggen.”

Een tweede hospice volledig uit eigen middelen financieren lijkt onmogelijk voor de stichting, die het moet hebben van fondsen en (zorg)vergoedingen vanuit het Rijk. Jäger hoopt dan ook dat kapitaalkrachtige organisaties of particulieren uit de regio opstaan die het interessant vinden om maatschappelijk te investeren in een nieuw pand, en daar niet het optimale rendement uit hoeven te halen. „Er zijn voorbeelden van andere hospices die op dergelijke wijze tot stand zijn gekomen, dus waarom zou dat in de regio niet kunnen?”, klinkt het optimistisch.

(Tekst gaat door onder de foto)

Pauline Jäger, directeur Hospice Haarlem en omstreken.

Rustige buurt

Het nieuwe pand moet volgens Jäger aan een aantal eisen voldoen. „Als je zes mensen een eigen kamer wilt geven, en een gemeenschappelijke ruimte wilt creëren, dan praat je al gauw over 540 vierkante meter oppervlakte. Het pand moet goed bereikbaar zijn voor bezoek, huisartsen en ambulances en in een veilige en rustige buurt staan. Het mag ook een gebouw met een woonbestemming zijn.” Problemen met de toekomstige buurt verwacht ze niet. „De ervaring leert dat wij fijne en erg rustige buren zijn.”

Lees ook: Hospice Haarlem krijgt landelijke prijs

De directeur noemt 2025 als stip op de horizon voor de ingebruikname van een tweede hospice. Stiekem hoopt Jäger ook op steun van de gemeenten Haarlem of Heemstede, bijvoorbeeld in de vorm van een garantstelling of een eenmalige extra subsidie. „Er komt de komende twintig jaar veel op ons af, dus we moeten het wel met z’n allen doen.”

Tweede van het land

Nederland telt inmiddels ruim tweehonderd hospices. Hospice Haarlem en omstreken, opgericht in 1987, was de tweede in het land. De stichting begon in de Gierstraat en in 2004 kwam daar een tweede locatie op de Dreef in Heemstede bij. Op beide locaties was slechts plek voor drie mensen. De stichting ging daarom op zoek naar één gebouw waar zes mensen verzorgd konden worden, goed bereikbaar voor ambulances en huisartsen en in een rustige omgeving. De keuze viel op een voormalig notarispand aan de Zuiderhoutlaan, sinds 2015 het onderkomen van het hospice.